Theo ông Hoàng Anh Tuấn, phát triển điện hạt nhân vẫn là một chủ trương nhất quán của Chính phủ trước yêu cầu đảm bảo an ninh năng lượng cho tiến trình phát triển bền vững và sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa của đất nước.

Thưa ông, liên quan đến thời hạn khởi công nhà máy điện hạt nhân đầu tiên tại Việt Nam, Chính phủ đang có một cách tiếp cận thận trọng với việc phát triển loại hình năng lượng này. Xin ông cho biết ý kiến đánh giá về vấn đề này?

Đối với mỗi một quốc gia, quyết định triển khai chương trình phát triển điện hạt nhân là một việc rất hệ trọng và có tầm chiến lược lâu dài. Theo kinh nghiêm quốc tế thì việc quyết định chương trình này đánh dấu cột mốc số một thì ở nước ta đánh dấu bằng Nghị quyết số 41/2009/NQ-QH12 về chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, xác định sẽ khởi công xây dựng Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 1 vào cuối năm 2014 và vận hành tổ máy số 1 vào năm 2020.

Theo hướng dẫn của cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), tiến trình chuẩn bị đến khi đưa tổ máy đầu tiên đi vào vận hành là trải qua 3 giai đoạn. Giai đoạn 1 đánh dấu bằng cột mốc tháng 11/2009, khi Quốc hội cho chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Hiện nay chúng ta đang ở giai đoạn thứ 2, tiếp tục chuẩn bị những điều kiện cần thiết để có thể ký hợp đồng xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên. Giai đoạn 3 là thực hiện hợp đồng triển khai công tác xây dựng lắp đặt và đưa vào vận hành.

Theo kinh nghiệm quốc tế đã được cơ quan IAEA thì 3 giai đoạn trên mất khoảng 10 - 15 năm, có những nước dài hơn. Đối với nước ta, đầu tiên đi vào chương trình điện hạt nhân, nên chúng ta chưa thể có ngay đội ngũ chuyên gia và cán bộ, cũng chưa thể có ngay được hệ thống pháp lý và các hạ tầng kĩ thuật khác một cách đồng bộ và hoàn chỉnh.

Hiện công tác chuẩn bị cho dự án điện hạt nhân đầu tiên của nước ta đến thời điểm này như thế nào? Những thuận lợi cũng như khó khăn gì đang đặt ra hiện nay?

Chủ đầu tư của dự án điện hạt nhân là Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã hoàn thành cơ bản hồ sơ cho phê duyệt địa điểm và phê duyệt đầu tư. Hiện nay Cục An toàn bức xạ hạt nhân - Bộ Khoa học và Công nghệ cũng như một số cơ quan, đã được tiếp nhận và đang trong quá trình thụ lý. Về phía các bộ, ngành khác có liên quan cũng đang trong công tác chuẩn bị những điều kiện cần thiết cho chương trình điện hạt nhân nói chung và dự án nói riêng.

Về nhân lực, EVN có dự án riêng về phát triển nhân lực cho 2 nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 đã được phê duyệt. Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã có đề án để phát triển nhân lực tập trung đào tạo đại học và sau đại học.

Hiện nay đã có 353 sinh viên của Việt Nam đang theo học tại cơ sở đào tạo của Nga. Tốp sinh viên đầu tiên đã tốt nghiệp vào cuối năm 2006. Ngoài ra, công tác đào tạo cán bộ của chúng ta đã tận dụng được rất tốt sự giúp đỡ của IAEA và các tổ chức quốc tế của các nước khác trong việc đào tạo các cán bộ tham gia quản lý, tham gia các công tác nghiên cứu và hỗ trợ kĩ thuật.

Hiện nay, Bộ Khoa học và Công nghệ đã phê duyệt kế hoạch năm 2015 và triển khai một bước tiếp theo, sử dụng ngân sách khoa học và công nghệ cho công tác bồi dưỡng này. Theo nhiệm vụ của Thủ tướng giao, đến năm 2020 chúng ta sẽ phải hoàn thành đề án đào tạo cho cán bộ quản lý Nhà nước, cán bộ pháp quy và các chuyên gia kĩ thuật. Đây là 3 cấu phần nhân lực chính, đồng thời cũng là những người trực tiếp làm việc vận hành quản lý dự án. Những người tham gia vào quản lý nhà nước và các chuyên gia kỹ thuật của Việt Nam góp phần giúp cho dự án được triển khai và đưa vào sử dụng đúng như là cam kết quốc tế về an toàn, an ninh cũng như là phù hợp với luật pháp cũng như là cách quản lý của Việt Nam hiện nay.

Vậy theo ông, tương lai của điện hạt nhân ở Việt Nam như thế nào?

Điện hạt nhân ở Việt Nam chuẩn bị hết sức công phu và dài hạn, trong giai đoạn sau sự cố điện hạt nhân tại Fukushima, Nhật Bản, thì số lò phản ứng tăng lên vì có nhiều công trình vẫn tiếp tục được xây dựng, tất nhiên là trong điều kiện kiểm soát, pháp quy chặt chẽ hơn trước.

Chúng tôi cho rằng bất kỳ một đất nước nào làm điện hạt nhân đều cần phải có những nguyên tắc lấy an toàn là số 1, lấy hiệu quả là hướng phấn đấu. Cốt lõi của làm điện hạt nhân là đảm bảo cho an ninh năng lượng của quốc gia cho sự phát triển CNH - HĐH. Cũng như điện hạt nhân trên thế giới, với công nghệ hiện đại, quy chuẩn an toàn, tương lai của điện hạt nhân ở Việt Nam là đóng góp tích cực trong tầm nhìn dài hạn đối với sự phát triển của đất nước, đặc biệt là vấn đề an ninh năng lượng.